Over wonden en wondverzorging

De wond en alles wat ermee samenhangt, is bij uitstek het vakgebied van de chirurg. Het is zijn specialiteit. Elke wondarts zal altijd de spontane wondgenezing proberen te bevorderen en de wond zodanig manipuleren, bijvoorbeeld met behulp van een wondexcisie, dat er een zogenaamde gunstige wond ontstaat en het litteken minimaal zal zijn. Er zijn veel soorten wonden, variërend van traumawonden tot doorligwonden (decubitus). Ze vereisen allemaal een andere behandeling. Een van de belangrijkste doelen van de wondbehandeling is voorkomen dat de wondgenezing verstoord raakt, bijvoorbeeld als gevolg van een infectie of hematoomvorming.

Inhoud

• Traumatologie
• Wondchirurgie
• Infectiegevaar bij wonden
• Microscopische wondgenezing

Traumatologie

Het woord 'trauma' is een zeer ruim begrip. Het omvat alle schadelijke invloeden die met geweld van buiten af weefselbeschadiging veroorzaken. Dat kan door een ongeval zijn, maar ook als gevolg van een reguliere operatie. Het begrip is zelfs zo ruim dat men ook spreekt van een psychisch trauma. Het merendeel van de fysieke traumata is het gevolg van ongelukken, variërend van een val van de trap tot industriële calamiteiten, ongelukken tijdens het klussen en verkeersongevallen.

EHBO
De spoedeisende hulp van een ziekenhuis krijgt te maken met allerlei soorten wonden, zoals brandwonden, snijwonden, fracturen, stralingsletsels, enzovoorts. De eerste hulp bij traumaslachtoffers is er primair op gericht om de bloedsomloop en ademhaling op gang te houden, ofwel de vitale functies. Omvangrijke (slagaderlijke) bloedingen moeten dus meteen worden gestelpt. Ook het hartritme wordt bewaakt.

Wondchirurgie

De Weense chirurg Theodor Billroth (1829-1894) vatte de kundigheid van de chirurg kort samen met de volgende uitspraak: 'Het kenmerk van de ware chirurg is de juiste, adequate behandeling van alle soorten wonden'. Breder uitgelegd houdt dat in dat de juiste behandeling van wonden de spontane wondgenezing bevordert. De chirurg voorkomt daarmee dat het litteken esthetisch onacceptabel wordt en hij zorgt ervoor dat er geen of zo weinig mogelijk functieverlies optreedt (van bijvoorbeeld een arm of been).

Infectiegevaar bij wonden

Iedere arts is beducht voor wondinfecties. In geval van traumawonden, zoals bij valpartijen en verkeersletsels, kunnen ze ontstaan door corpora aliena (vreemde voorwerpen). Met name houtsplinters, textielfragmenten en steentjes zijn berucht om het infectiegevaar. Met een adequaat wondtoilet en een effectieve wondexcisie kunnen dat soort medische complicaties echter vaak voorkomen worden.

Microscopische wondgenezing

Onder de microscoop is fraai te zien hoe een wond geneest. Dat gebeurt in drie fasen:

1. Substraatfase. De eerste drie dagen nadat de wond is ontstaan, wordt ook wel ontstekingsfase genoemd, gevolgd door de eliminatiefase, waarbij dood weefsel wordt opgelost (1-6 dagen).
2. Proliferatiefase. Dit stadium neemt een aanvang op de 2de of 3de dag en kan 14 dagen duren. In deze periode vormen zich haarvaatjes in het granulatieweefsel.
3. Resorptiefase. Deze fase kan wel een jaar in beslag nemen en staat in het teken van littekenvorming.