De zin en onzin van vitaminen

Vitaminen zijn organische stoffen die het lichaam in zeer kleine hoeveelheden nodig heeft. Een groot deel van de vitaminen kan het lichaam niet zelf aanmaken. Men moet ze dus via de voeding binnenkrijgen. Vitaminen vallen onder de noemer 'beschermende stoffen'. Bij een gebrek eraan ontstaan allerlei klachten en aandoeningen, zoals nachtblindheid, stofwisselingsstoornissen en rachitis, ofwel de Engelse ziekte, zoals bij een tekort aan vitamine D. Met een gevarieerde voeding krijgt men meer dan genoeg vitaminen binnen. Vitaminen zijn echter omringd door een waas van geheimzinnigheid. Jaarlijks wordt er voor tientallen miljoenen euro aan vitaminesupplementen geslikt, ook door mensen die er mede dankzij hun gezonde leefwijze absoluut geen tekort aan zullen krijgen.

Inhoud

• Vetoplosbaar en wateroplosbaar
• Vitaminetekort?
• Magisch misverstand over vitaminen

Vetoplosbaar en wateroplosbaar

Om de stofwisseling mogelijk te maken, vinden er in het lichaam tal van scheikundige reacties plaats. Deze reacties zijn fysiologisch alleen mogelijk met behulp van enzymen, ofwel katalysatoren die uit eiwitten zijn opgebouwd. Vitaminen vormen een onmisbaar bestanddeel van enzymen. De B-vitaminen zijn bijvoorbeeld heel belangrijk voor een goed verloop van de stofwisseling.

Voeding

Sommige vitaminen in de voeding zijn alleen in vet oplosbaar, zoals de vitaminen A, D, E en K. Andere vitaminen, zoals vitamine C, zijn in water oplosbaar. Bij een gevarieerde voeding zal men van deze twee groepen altijd voldoende binnenkrijgen.

Vitaminetekort?

Uitgesproken vitaminetekorten komen in Nederland en eigenlijk in heel West-Europa niet meer voor. Risicogroepen zijn echter alleenwonende hoogbejaarden naar wie te weinig wordt omgekeken, maar bijvoorbeeld ook de alcohol- en drugsverslaafden met een doorgaans eenzijdig voedingspatroon. Dat geldt ook voor patiënten met darmaandoeningen, en zwangeren die sowieso een hogere vitaminebehoefte hebben. Gezonde mensen met een normale stofwisseling zullen beslist geen tekorten oplopen als ze de beroemde 'schijf van vijf' in ere houden.

Magisch misverstand over vitaminen

Er doen veel hardnekkige onzinverhalen de ronde als het om vitaminen gaat. Nou moet gezegd zijn dat de fabrikanten soms agressieve, indringende reclames hanteren en de mens van nature zeer beïnvloedbaar is als het om zijn gezondheid gaat.

Extra vitaminen?

Extra vitaminen slikken als de 'r' in de maand is, is bijvoorbeeld zo'n misverstand. De schappen in de supermarkten puilen uit van de vitaminesupplementen. De suggestie wordt gewekt dat veel vitaminen slikken tal van ziekten voorkomt, variërend van griep, onvruchtbaarheid tot kanker. Klachten met betrekking tot een overmaat aan vitaminegebruik komen in de huisartsenpraktijk dan ook steeds vaker voor.