De klassieke meditatiehoudingen van hatha yoga

Alle oosterse religies en levensbeschouwelijke filosofieën, zoals het boeddhisme en de Vedanta, zijn gebaseerd op de meditatieve ervaring. Ook het christendom. Bidden is immers een vorm van meditatie. Het is de intuïtieve overtuiging dat de spirituele waarheid in onszelf gevonden moet worden, voorbij het dagelijks bewustzijn. Mediteren kan in verschillende lichaamshoudingen. Natuurlijk in de klassieke lotushouding (padmasana), maar het kan ook zittend in een stoel. Zelfs lopend, zoals in het zenboeddhisme vaak gepraktiseerd wordt. De klassieke hatha-yoga telt een aantal yogahoudingen die zeer geschikt zijn om in te mediteren.

Inhoud

• Mediteren en yoga
• Voorbereiding
• Veel meditatietechnieken
• De meditatiehouding
• Rechte rug

Mediteren en yoga

Mediteren is van alle culturen. Bidden in de christelijke traditie is eveneens een vorm van meditatie. Mediteren behelst meer dan zich alleen goed kunnen concentreren. Het wil zeggen dat de concentratie gedurende een bepaald tijdsbestek ononderbroken is, vergelijkbaar met water dat op continue wijze en in een gestage stroom uit de kraan komt. De moeilijkheid bij mediteren is de vereiste concentratiekracht en continuïteit. Daar is veel oefening voor nodig.

Voorbereiding

Mediteren begint met eenvoudige concentratie-oefeningen. Bovenal moet eerst het lichaam tot rust komen, zoals ook de ademhaling. De hatha-yoga-oefeningen vormen de derde en vierde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras) en zijn bedoeld om de yogi voor te bereiden op meditatie. Een doel van hatha-yoga is om het lichaam ‘te smeden in het vuur van yoga’ opdat men fysiek de meditatiesessies kan volhouden.

Veel meditatietechnieken

Mediteren wil zeggen ononderbroken concentratie. Dat klinkt makkelijk. Maar veel mensen hebben al moeite om zich vijf seconden intensief op iets te concentreren zonder zich op de een of andere wijze door iets te laten afleiden. De continue concentratiestroom wordt meditatie genoemd, waarbij de geest in steeds grotere mate vrijkomt van afleidende gedachten. De geest gaat dan lijken op een spiegel waarin alleen datgene wordt weergegeven waarop de aandacht is gericht.

Verstorende gedachten
De 'helderheid van geest' wordt doorgaans verstoord door andere gedachten, die de geestesspiegel doen golven. Tijdens meditatie zullen die verstorende gedachten of golven steeds minder invloed krijgen. Dat is wat men noemt het meditatieve proces. De geestesspiegel helder krijgen, is een begrip dat hetzelfde betekent als de geest leeg maken. Er bestaan veel meditatietechnieken om zo ver te komen, zoals concentratie op een voorwerp, een beeltenis of een klank (mantra).

De meditatiehouding

Tijdens concentratie en meditatie mag het lichaam geen beletsel vormen in die poging. Een gemakkelijke (zit)houding of asana is dus belangrijk. Het betreft de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Het geheim van een goede meditatiehouding is dat tijdens het mediteren, bijvoorbeeld een kwartier of langer, het lichaam zo comfortabel moet aanvoelen dat men het lichaam kan vergeten zonder in slaap te vallen. Enkele doelstellingen van de vele andere yogahoudingen in hatha-yoga betreft een gedegen fysieke training voor een goede conditie, lenigheid en een blakende gezondheid.

Rechte rug

Een van de belangrijkste aspecten van een goede meditatiehouding is de rechte rug. Daarnaast bieden symmetrische zithoudingen de minste kracht om gedurende lange tijd vol te houden. De lotushouding (padmasana) is in dat opzicht ideaal. Veel zithoudingen zijn geschikt om in te mediteren. Naast de genoemde lotushouding behoort simpelweg zitten in een stoel eveneens tot de mogelijkheden. Houd dan wel de benen en voeten bij de enkels gekruist naast elkaar. En de rug kaarsrecht tegen de stoelleuning. In het zenboeddhisme wordt ook lopend gemediteerd. En in tai chi zijn tal van houdingen geschikt om staande te mediteren, naast de zittende houdingen.