De raadselachtige psyche

Medische psychologie is een specialisme dat zich bezighoudt met psychische klachten die in relatie staan tot aandoeningen en andere gezondheidskwesties. Een voorbeeld daarvan is het omgaan met een terminale ziekte, wat zeer moeilijk kan zijn, zowel voor de patiënt als de omgeving. Hierbij is het nodig inzicht te verkrijgen in de ‘normale’ psychische verschijnselen en de ziekelijke varianten ervan, de psychopathologie. Ook in dat opzicht was neuroloog Sigmund Freud een belangrijke pionier, naast het feit dat hij inzicht bood in de (diepte)psychologie en het duiden van psychische processen.

Inhoud

• Psychologie en de 'ziel'
• De pionier Sigmund Freud
• Medische psychologie
• Psychosomatiek

Psychologie en de 'ziel'

Het woord ‘psyche’ is een term uit het Grieks. Door de eeuwen heen is het begrip gebruikt door zowel artsen als filosofen en zieners, maar ook door theologen en religieuze voorgangers om aan te duiden dat een mens (en het dier) bestaat uit een ‘ziel’ en een lichaam. Ook werd er de betekenis van adem en levenskracht aan verbonden, en in het hindoeïsme is het begrip ‘prana’ nauw verbonden met de 'ziel' van de mens. In deze tijd zijn er tal van interpretaties aangaande de psyche, waarmee onder andere de talloze innerlijke processen worden aangeduid, al dan niet gekoppeld aan het lichamelijk functioneren.

Praktische toepassingen
Psychologie is dan ook de leer van het innerlijk en het gedrag en heeft als doel het verwerven van kennis daaromtrent en de praktische toepassingen ervan. Psychologie is een belangrijke wetenschap omdat emoties, gedachtegangen en motieven de mens tot handelen nopen en in sommige gevallen zelfs ‘dwingen’ met inherent daaraan gevolgen op individueel, sociaal en maatschappelijk vlak.

De pionier Sigmund Freud

De Oostenrijks-Hongaarse neuroloog Sigmund Schlomo Freud (1856-1939) stond aan de basis van de huidige psychoanalyse. Het is een methode en behandeling die onder andere gebruikt wordt bij neurotische stoornissen. Hij ontwikkelde het systeem van de dieptepsychologie en realiseerde zich dat grote gebieden van de psyche on(der)bewust en vaak raadselachtig verlopen. Al naargelang de levensomstandigheden en -eisen kunnen bepaalde emoties worden verdrongen en aldus uit het zicht van het dagelijks leven worden gehouden. Ze kunnen zich echter doen gelden in de vorm van neurotische aandoeningen (neurosen).

Medische psychologie

De medische psychologie is een belangrijk specialisme geworden en richt zich op de psychische processen binnen de somatiek, zoals aanvaarding van een ziekte. Maar ook de communicatieve processen in de medische begeleiding en de impact daarvan op de behandeling komen aan bod. Persoonlijke problemen in relaties en gezin kunnen van invloed zijn bij het omgaan met een ziekte en bij de behandeling van een aandoening, waarbij inbegrepen de relatie tussen de arts en de patiënt in het behandelingsproces. In al deze gevallen kan een medisch psycholoog een belangrijke positieve rol vervullen.

Psychosomatiek

Psychosomatische ziektebeelden hebben betrekking op aandoeningen die voor een deel bepaald worden door psychische processen, zoals emoties, zorgen en langdurige innerlijke conflictsituaties die stress veroorzaken. Waarbij aangetekend dat in de holistische visie van ziekte en gezondheid lichaam en geest altijd interactief zijn ten opzichte van elkaar en elkaar dus altijd beïnvloeden. Een voorbeeld daarvan is dat emoties een snellere hartslag veroorzaken. Astma en maagklachten, waaronder de maagzweer, hebben vaak een psychische component, zoals ook bepaalde vormen van eczeem en hoofdpijn. Zo zijn er tal van aandoeningen. In de psychosomatiek probeert men verbanden te leggen tussen psychische ontwikkelingen en somatische klachten.