Fysiologie en aandoeningen van de longen en ademhaling

De longen doen met enige fantasie denken aan een omgekeerde boomkruin. Zoals een boom zich vertakt, zo splitst de luchtpijp zich in steeds kleinere luchtkanaaltjes. Aan de uiteinden ervan bevinden zich de longblaasjes (alveoli). In totaal zijn het er bijna een half miljard. Dit astronomische getal staat garant voor een enorm oppervlak waar de gaswisseling plaatsvindt. Zoals alle systeemorganen en fysiologische processen staan ook de longen uiteindelijk in dienst van de cellulaire gas- en stofwisseling. Tal van aandoeningen kunnen de cruciale processen die in de longen plaatsvinden verstoren, variërend van COPD, zoals longemfyseem, tot pleuritis, tuberculose, tumoren, longontsteking en trauma’s.

Inhoud

• Longblaasjes
• Onderzoek van de longen
• Longaandoeningen

Longblaasjes

De longblaasjes (alveoli) vormen een karakteristiek kenmerk van de longen. Ze spreken het meest tot de verbeelding dankzij hun enorme aantal en het gigantische respiratie-oppervlak (60-70 m²). Een uitgebreid haarvatennetwerk rondom de longblaasjes garandeert door middel van diffusie de opname van zuurstof uit de lucht en afgifte van koolzuur (kooldioxide) uit het bloed.

Bloedsomloop
De adembewegingen zorgen er 12-15 keer per minuut voor dat die lucht voortdurend, als door een blaasbalg, wordt ververst. De uitwisseling van gassen wordt geholpen door het feit dat per tijdseenheid evenveel bloed door de kleine bloedsomloop stroomt als door de rest van het lichaam (grote bloedsomloop).

Onderzoek van de longen

In de anatomie en fysiologie van het menselijk lichaam hangt alles met elkaar samen. De ademhaling en bloedsomloop, en dus ook de hartfunctie, zijn bijvoorbeeld om voor de hand liggende redenen zeer nauw op elkaar afgestemd. Elk onderzoek van de longen zal in dat opzicht dan ook in veel gevallen een combinatie-onderzoek zijn. Kort gezegd is het onderzoek van de longen onder te verdelen in drie groepen:

1. Onderzoek van de anatomische verhoudingen in de borstkas. Hieronder vallen bijvoorbeeld de onderzoeksmethoden auscultatie (beluisteren), percussie (kloppen), röntgenonderzoek en de MRI-scan, waarbij naast de longen ook aandacht wordt besteed aan de anatomische verhoudingen van het hart en de borstwand.
2. Longfunctie-onderzoek, zoals onderzoek van de longcapaciteit met behulp van een spirometer.
3. Pathologie, zoals onderzoek van pleuravocht en sputum.

Longaandoeningen

Longaandoeningen hebben altijd effect op zowel de longblaasjes, de adembewegingen als de longcapaciteit... en dus op de effectiviteit van de gaswisseling. Niet onderschat mag worden dat longaandoeningen vrijwel altijd ook een negatief effect hebben op alle andere fysiologische processen in het lichaam. Daar komt bij dat in principe alle lichaamsprocessen op hun beurt weer invloed hebben op de longen, zoals het ademcentrum in het verlengde merg dat de koolzuurspanning (pCO²) meet en aldus zorgdraagt voor de ademprikkels.