Orion » Specials » Weer en klimaat

Van hittegolf tot winterstorm

Van hittegolf tot winterstorm Het Nederlandse weer staat in het teken van kortdurende veranderingen in de atmosfeer, variërend van zinderende hittegolven tot strenge vorstperioden en alles daartussenin. Elke dag, jaar in jaar uit, worden die veranderingen bepaald door stromingen van grote luchtmassa's. Het weer is dus meestal afwisselend. De bepaling van het klimaat in een gebied heeft daarentegen te maken met langjarige (30 jaar) seizoensgemiddelden van het aantal uren zon, de hoeveelheid neerslag, de luchtvochtigheid en tal van andere factoren.

Inhoud


Weer en klimaat

De temperatuur, de neerslag en de wind bepalen het weer van elke dag. Het weertype – zeker in Nederland en België – is bovendien tijdelijk en zeer plaatselijk van aard. Bij het bepalen van het klimaat worden de gegevens van het weer over een lange periode opgetekend. Het betreft dus het gemiddelde weer in een bepaalde streek of gebied.

Stapelwolk / Bron: Hans, PixabayStapelwolk / Bron: Hans, Pixabay

Factoren

Welk klimaat een land of streek heeft, hangt van veel factoren af, zoals:
  • De geografische ligging, zoals bij de polen of op de evenaar.
  • Aan zee of ver landinwaarts.
  • De geografische hoogte van de streek, bijvoorbeeld bergachtig gebied.

Over neerslag en neerslagzones

De gemiddelde neerslagverdeling in de klimaatzones is het gevolg van de wisselende zenitstand van de zon en de aard van de klimaatzone. Tal van factoren, zoals de temperatuur, bepalen hoeveel waterdamp de lucht kan opnemen. Het spreekt vanzelf dat de luchtvochtigheid boven warme oceanen het hoogst en boven savannes en woestijnen het laagst is.

Stapelwolken
De grootste neerslaghoeveelheden vindt men in de tropen. Het zijn de zenitregens. Dat zijn felle buien die ontstaan door warme en loodrecht opstijgende luchtmassa's die indrukwekkende stapelwolken met een verticale opbouw (cumulus congestus) vormen. Overigens hebben ook de lij- en loefzijden in bergachtige streken grote invloed op de jaarlijkse hoeveelheid neerslag.

Van een verkoelend briesje tot een tropische storm

Sir Francis Beaufort (1774-1857) was een Britse admiraal maar bovenal hydroloog en oceanograaf. In het begin van de 19de eeuw ontwikkelde hij voor de zeevaart een systeem om de windkracht te meten, gebaseerd op de zeilvoering. In 1874 werd de Beaufortschaal – windkracht 1 t/m 17 – internationaal toegepast. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw kan met deze windschaal zeer nauwkeurig onderscheid worden gemaakt tussen orkanen met verschillende windsnelheden, ofwel windkracht 12 t/m 17. Dit gegeven en tal van andere factoren zijn belangrijk, met name voor de weersvoorspelling, omdat zware stormen veel schade aanrichten en telkens opnieuw levens kosten.
Windkracht op zee – van briesje tot storm

Windkracht op zee – van briesje tot storm

Storm op komst? Het zal nooit plotsklaps gebeuren. Er gaan altijd waarschuwingen aan vooraf. De bewolking verandert, de luchtdruk daalt. Zelfs de dieren gedragen zich anders. En soms ook de mensen. Al…
De sluipende comeback van zure regen

De sluipende comeback van zure regen

In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw had zure regen een vernietigende invloed op het milieu. De flora en fauna gingen gebukt onder de steeds lagere pH-waarde van het grond- en oppervlakt…
Als de bliksem je treft – feiten en fabels

Als de bliksem je treft – feiten en fabels

In Nederland bliksemt het zo’n 200.000 keer per jaar. Bliksem is een elektrische ontlading tussen wolken onderling en de grond. Er komt dan een ongelofelijke hoeveelheid energie vrij en het licht is v…
Slecht weer, slecht humeur? Oorzaken en klachten

Slecht weer, slecht humeur? Oorzaken en klachten

Het weer heeft invloed op lichaam en geest. Bij iedereen. Niemand uitgezonderd. Vooral bij ingrijpende weersveranderingen, zoals in de herfst, kan die impact groot zijn. Wat is de oorzaak daarvan? Het…
Het klimaat en het weer in vogelvlucht

Het klimaat en het weer in vogelvlucht

Mensen hebben het altijd over het weer. Vreemd is dat niet. Ons doen en laten wordt er voor een groot deel door bepaald. Veel beroepsgroepen hebben er direct en soms ook op ingrijpende wijze mee te ma…
Wie is bang voor onweer?

Wie is bang voor onweer?

Wie is bang voor donder en bliksem? Vrijwel iedereen ervaart onweer intuïtief als een levensbedreigend gevaar, wat het overigens ook kan zijn. Er zijn maar weinig mensen die niet enigszins nerveus wor…
Voortekenen van storm op zee

Voortekenen van storm op zee

Met een naderende storm in het vooruitzicht is het niet prettig zeilen op zee. Aan boord wordt iedereen er nerveus van. Er moeten immers tal van besluiten worden genomen. Wie verrast wordt door zwaar…
Hoe overleef je een orkaan – thuis, in de auto en te voet

Hoe overleef je een orkaan – thuis, in de auto en te voet

In Europa komen orkanen zelden aan land. De vaak hevige stormdepressies, doorgaans in de herfst, zijn in veel gevallen slechts restanten van orkanen die afbuigen op de Noord-Atlantische Oceaan en aldu…
Gepubliceerd door Orion op 28-07-2014, laatst gewijzigd op 22-04-2023. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties