Orion » Specials » Infectieziekten

Van epidemie tot pandemie

Van epidemie tot pandemie Schimmels, bacteriën, virussen... ze zijn altijd en overal aanwezig en proberen zich voortdurend te vermeerderen. Sommige bacteriën zijn noodzakelijk, zoals de micro-organismen in het maag-darmstelsel. Weer andere microben zijn voor de mens schadelijk, waarbij het risico dat een fysieke aanval slaagt afhankelijk is van veel factoren. In de meeste gevallen zorgt het immuunsysteem en tal van andere systemische factoren – zoals koorts – ervoor dat de aanval geen nare of zelfs een dodelijke afloop heeft. Het is in veel gevallen een strijd op leven en dood. Soms moet er hulp van buitenaf komen, bijvoorbeeld in de vorm van antibiotica.

Inhoud


Definitie van infectieziekte

Besmettelijke ziekten worden ook wel overdraagbare ziekten genoemd. Het zijn aandoeningen waarbij een groot besmettingsgevaar bestaat als gevolg van de virulentie van de microbe en/of de grote algemene vatbaarheid van de mens. Veel mensen kunnen dan ziek worden. Bij het overschrijden van een aantallengrens spreekt men van een epidemie. Een pandemie is een massale epidemie waarbij ook andere landen en zelfs een heel continent betrokken kunnen zijn, zoals de Spaanse griep (virustype H1N1) in de Eerste Wereldoorlog.

Bron: USDAgov, Wikimedia Commons (Publiek domein)Bron: USDAgov, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Overdraagbare ziekte of niet?
Het aantal ziekten dat te wijten is aan micro-organismen is vele malen groter dan het aantal besmettelijke ziekten. Er is in het eerste geval geen sprake van directe of indirecte overdracht, zoals druppelbesmetting (hoesten, niezen), aanraken van kleding, enzovoorts. Voorbeelden daarvan zijn longontsteking en blaasontsteking. Deze ziekten worden niet onder de noemer besmettelijke of overdraagbare ziekten geplaatst, hoewel er natuurlijk wel degelijk sprake is van een infectie. Er moet dus een directe of indirecte overdracht van ziektekiemen zijn wil men deze aandoeningen rangschikken onder de besmettelijke ziekten.

Verspreiding van ziektekiemen

Een besmettelijke ziekte verspreidt zich op twee manieren: via de directe weg, zoals contact met geïnfecteerd materiaal, waaronder sputum, urine, ontlasting, pus, huidschilfers en door de zogenoemde druppelbesmetting als gevolg van aanhoesten en niezen. Maar ook de indirecte weg mag men niet onderschatten. Het betreft dan materiaal dat de patiënt heeft aangeraakt, zoals beddengoed, eetgerei en kleding. Ook water kan besmet zijn en de ziektekiemen overdragen, waaronder de cholerabacterie.

Tussengastheer

In veel gevallen is er sprake van een tussengastheer om de besmetting van mens op mens overdraagbaar te maken. Bekende voorbeelden daarvan zijn de vlieg, de teek, de mug, maar ook runderen, schapen en honden. Bij vliegen bestaat de overdracht via de poten, maar bij de malariamug dringt de parasiet in het insect en wordt de besmetting van malaria via de steek overgebracht.
Amoebedysenterie – oorzaken, symptomen, behandeling

Amoebedysenterie – oorzaken, symptomen, behandeling

Er wordt veel gereisd. Ook naar ontwikkelingslanden in Azië en Afrika. In de klinische diagnostiek nemen importziekten, of uitheemse ziekten, daardoor een steeds belangrijkere plaats in. Ziekten als m…
Pas op voor de malariamug!

Pas op voor de malariamug!

Malaria is een ziekte uit verre, hete landen, zo wordt vaak gezegd. En dan met name de bosachtige gebieden in Afrika en Azië. Toch is dat maar voor een deel waar. Voor de Tweede Wereldoorlog zaaide de…
Bof (parotitis epidemica) – een onschuldige kinderziekte?

Bof (parotitis epidemica) – een onschuldige kinderziekte?

Bof (parotitis epidemica) wordt veroorzaakt door een paramyxovirus. Deze virale infectieziekte behoort tot de besmettelijkste kinderziekten en heeft een incubatietijd van 2 tot 3 weken. De symptomen v…
Difterie (kroep) – een bijna vergeten infectieziekte

Difterie (kroep) – een bijna vergeten infectieziekte

Difterie is een uiterst besmettelijke, bacteriële infectieziekte en werd vroeger ook wel kroep genoemd, niet te verwarren met pseudo-kroep. Difterie is bovendien een 'klassieke' kinderziekte, maar kom…
Waterpokken (varicella) – besmetting en symptomen

Waterpokken (varicella) – besmetting en symptomen

Waterpokken is een vrij onschuldige kinderziekte. De verwekker is een virus en de incubatietijd is twee tot hoogstens drie weken. Karakteristiek is de huiduitslag in de vorm van rode vlekjes, die aanv…
Roodvonk (scarlatina) – een sluipende besmetting

Roodvonk (scarlatina) – een sluipende besmetting

Roodvonk is een (kinder)ziekte die gepaard gaat met uitslag (exantheem). De incubatietijd van deze infectieziekte is kort, slechts enkele dagen. Karakteristiek is de bijna scharlakenrode uitslag over…
Mazelen (morbilli) – een zeer besmettelijke kinderziekte

Mazelen (morbilli) – een zeer besmettelijke kinderziekte

Mazelen is een virusziekte die voornamelijk kinderen treft. Deze zeer besmettelijke kinderziekte wordt ook wel ‘morbilli’ genoemd. Kenmerkend bij mazelen is de uitslag ofwel het exantheem over het hel…
De tseetseevlieg – overbrenger van de slaapziekte

De tseetseevlieg – overbrenger van de slaapziekte

De tseetseevlieg brengt de dodelijke slaapziekte (trypanosomiasis) over. Minder bekend is dat ook de huisvlieg en de stalvlieg verwant zijn aan de tseetseevlieg. De steek is zeer pijnlijk en de ziekte…
De gevreesde Afrikaanse slaapziekte (trypanosomiasis)

De gevreesde Afrikaanse slaapziekte (trypanosomiasis)

De slaapziekte (trypanosomiasis) spreekt tot de verbeelding en roept beelden op van mensen die nooit meer wakker worden. Trypanosomiasis is een parasitaire ziekte, overgebracht door de tseetseevlieg.…
Besmetting of infectie?

Besmetting of infectie?

Micro-organismen of microben zijn levende wezens en alleen door een microscoop zichtbaar, zoals de naam eigenlijk al verklapt. Men rekent voor het gemak ook de virussen tot die groep, hoewel de wetens…
Antigenen versus antistoffen

Antigenen versus antistoffen

Het lichaam heeft allerlei afweermechanismen ontwikkeld tegen bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers. De huid is er een van. Net als de slijmvliezen. Ook de leukocyten zijn volledig toegerust…
De dodelijke cholera – oorzaak, symptomen en behandeling

De dodelijke cholera – oorzaak, symptomen en behandeling

De laatste grote cholera-uitbraak in Europa was in 1892, in Duitsland. De epidemie eiste toen bijna 9000 levens. In de 19de eeuw waren ook de Nederlandse burgers niet veilig voor deze meedogenloze zie…
Framboesia – een zeldzame importziekte

Framboesia – een zeldzame importziekte

In tropische gebieden komt framboesia veel voor. Met name in West- en Centraal-Afrika. De besmetting vindt veelal plaats door huidcontact (of insecten) en de verwekker is verwant aan de bacterie die s…
Hondsdolheid (rabiës) – symptomen bij mens en dier

Hondsdolheid (rabiës) – symptomen bij mens en dier

Hondsdolheid (rabiës) heeft een virus als veroorzaker en tast het zenuwstelsel aan. Honden, vossen, katten, maar ook vleermuizen en muizen fungeren als overdragers. In principe alle dieren die kunnen…
Gepubliceerd door Orion op 25-10-2018, laatst gewijzigd op 13-03-2023. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties