Van bloedcellen tot bloedziekten

Hematologie (letterlijk: bloedkunde) betekent in de ruimste zin van het woord 'onderzoek van het bloed'. Het is een medisch specialisme waarbij zowel de samenstelling en kenmerken van het bloed als de bloedbereidende organen en de lymfe bestudeerd worden. Het betreft feitelijk een loot van de interne geneeskunde. Bloed heeft een enorm breed functiescala, variërend van afweer en immuniteit, bloedstolling en handhaving van het intern milieu. Een van de belangrijkste is wellicht de transportfunctie, waarbij het gaat om bloedgassen (zuurstof en koolzuur), bloedcellen, elektrolyten, hormonen, mineralen en tal van afbraakproducten die vrijkomen tijdens de stofwisseling.

Inhoud

• Breed medisch vakgebied
• Onderverdeling van bloedziekten
• Handhaving intern milieu
• Bloedtransfusie

Breed medisch vakgebied

Hematologie kent tal van onderverdelingen, gebaseerd op functiebepalingen van bijvoorbeeld de bloedcellen. Dit wordt kwantitatieve en kwalitatieve analyse genoemd. Enkele van de grootste groepen zijn de cytomorfologie, ofwel de studie van de vorm en het gedrag van bloedcellen, en de hemostase, ofwel het bloedstollingsproces.

Onderverdeling van bloedziekten

Van de bloedziekten is de hieronder volgende een van de eenvoudigste en meest overzichtelijke onderverdelingen waarop het hematologisch onderzoek gericht is en waarvan combinaties mogelijk zijn:

1. Ziekten van de rode en witte bloedcellen.
2. Ziekten van de bloedplaatjes.
3. Reticulosen.
4. Stollingsstoornissen en de behandeling ervan.

Handhaving intern milieu

Deze taak van het bloed is cruciaal, waarbij het bloedplasma ervoor zorgt dat het inwendig milieu rondom de cellen zo constant mogelijk blijft. Een van de kernbegrippen is de osmotische waarde van het bloed, ofwel de osmotische wateraantrekking. Deze dient even groot te zijn als die van een fysiologische zoutoplossing (0,9% NaCl), waarbij tijdens de handhaving ervan de nieren een grote rol spelen.

Samenstelling
De osmotische waarde in het bloed dient gelijk te zijn aan de osmotische waarde in de cellen, zodat ze hun normale grootte kunnen behouden. Ook in andere opzichten is de samenstelling van het bloed vrij constant, het betreft dan vooral de zuurgraad (pH), de concentratie van eiwitten en zouten en de lichaamstemperatuur.

Bloedtransfusie

Hoe belangrijk bloed is, doet zich gevoelen bij een ernstige bloeding of bij bepaalde vormen van anemie. De huidige kennis omtrent bloedgroepen heeft ervoor gezorgd dat het risico van een bloedtransfusie klein is. Ook in andere opzichten is een bloedtransfusie tegenwoordig veilig. Door alle voorzorgsmaatregelen die worden genomen omtrent het bloedonderzoek is het risico dat er sprake zal zijn van overdracht van ziektekiemen geschat op 1 op 1 miljoen. Om bloeddonor te worden, dient men tussen de 18 en 65 jaar te zijn en moet men een medische keuring ondergaan.