Orion » Specials » Hatha yoga pranayama

De klassieke ademoefeningen onder de loep

De klassieke ademoefeningen onder de loep Pranayama maakt naast de yogahoudingen deel uit van hatha yoga en is de vierde discipline van de acht componenten van raja yoga. In hatha yoga neemt pranayama een zeer belangrijke plaats in en betekent adembeheersing, ofwel de beteugeling en geleiding van prana, de levensenergie. De yogahoudingen zorgen prozaïsch gezegd voor een 'verinnerlijking van het bewustzijn', waarbij het lichaam geschikt wordt gemaakt voor het opladen met prana. De ritmische in- en uitademing, afgewisseld met het vasthouden van de adem (kumbhaka), maakt daar integraal deel van uit.

Inhoud


Over nadi's, chakra's en de Jakobsladder

De orthodoxe hatha yoga is gericht op het wekken van de kundalini en het stimuleren van de chakra's door middel van yogahoudingen (asana's), specifieke lichaamsoefeningen (mudra's) en ademoefeningen (pranayama). Deze yogadiscipline, een van de vele, is gebaseerd op de theorie van het etherisch lichaam, dat bestaat uit een netwerk van energiekanalen (nadi's) waardoorheen volgens de yogaleer de prana of levensenergie stroomt. De centrale hoofdnadi heet sushumna, die zich in de wervelkolom bevindt en waar zich ook de belangrijkste chakra's bevinden.

Padmasana (lotushouding) met jnana mudra / Bron: Jemasty, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Padmasana (lotushouding) met jnana mudra / Bron: Jemasty, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Slangenkracht
Chakra's zijn anatomisch niet aantoonbare energiecentra van prana en mogelijk de tegenpolen van de zenuwknopen, zoals de zonnevlecht. Bepaalde ademhalingsoefeningen reinigen de nadi's, waarna andere pranayama's – met kumbhaka – de chakra's stimuleren en activeren. Overigens staan de hoofdchakra's en de slangenkracht (kundalini) symbool voor de zeven bewustzijnsniveaus. In de christelijke leer heet het equivalent ervan de Jakobsladder.

Pranayama – beheersing van de levensenergie (prana)

Pranayama bestaat uit verschillende ademtechnieken. Een daarvan is het afwisselend in- en uitademen door het linker- en rechterneusgat. Het is belangrijk dat tijdens het oefenen de adem nooit te lang wordt vastgehouden. Ook in pranayama is forceren uit den boze. In de orthodoxe yoga wordt met behulp van pranayama de levensenergie (prana) opgewekt en geleid. Wie naast de yogahoudingen ook ademoefeningen wil doen, dient eerst de normale ademhaling te verbeteren.

De klassieke ademoefeningen

In de Gheranda-samhita, een van de gezaghebbende Indiase yogageschriften, worden acht soorten pranayama beschreven. In de westerse yogascholen zijn de meeste van deze orthodoxe oefeningen aangepast aan de behoefte van de yogaleerlingen. Na elke ademhaling dient men enkele minuten uit te rusten in savasana. Dan pas zal men de positieve uitwerking van pranayama ten volle ervaren. Pranayama schenkt vitaliteit. Veel yogabeoefenaars omschrijven dat gevoel als 'vol energie, maar toch ontspannen'.
Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden

Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden

Ademen is leven. Tal van klachten verdwijnen tijdens een rustige, ritmische en diepe ademhaling. Negatieve emoties die spanningen en een opgejaagd gevoel veroorzaken, hebben immers direct effect op de…
Pranayama – voorbereiding op yoga-ademoefeningen

Pranayama – voorbereiding op yoga-ademoefeningen

Pranayama betekent beheersing, controle of beteugeling van prana. Deze yogadiscipline is de vierde geleding van het klassieke yogasysteem van Patanjali en wordt doorgaans als synoniem gebruikt voor ad…
Pranayama – bewustwording van de yoga-ademhaling

Pranayama – bewustwording van de yoga-ademhaling

De ademhaling is als een blaasbalg, waarbij de buik en borstkas een deinende beweging maken in het ritme van de in- en uitademing. Alvorens u pranayama of yogische ademoefeningen gaat doen, moet de ba…
Ademoefeningen – sitali (pranayama)

Ademoefeningen – sitali (pranayama)

Tijdens deze pranayama is de uitgestoken tong buisvorming gekruld, de lippen om de tong geklemd. Gedurende de inademing hebt u het gevoel of u aan een rietje zuigt. Het klinkt sissend door de weerstan…
Ademoefeningen – kapalabhati I (pranayama)

Ademoefeningen – kapalabhati I (pranayama)

Kapalabhati I is een vereenvoudigde vorm van de bhastrika (blaasbalg). Deze pranayama houdt de longen elastisch en is een voortreffelijke longgymnastiek die ook de neusgaten reinigt en de speekselklie…
Ademoefeningen – bhastrika pranayama (blaasbalg)

Ademoefeningen – bhastrika pranayama (blaasbalg)

Tijdens deze yoga-ademoefening wordt de lucht zeer krachtig in- en uitgeademd, zoals bij een blaasbalg. Bhastrika is een klassieke pranayama, vermeld in de Gheranda-samhita, en een van de meest intens…
Ademoefeningen – nadi sodhana pranayama

Ademoefeningen – nadi sodhana pranayama

Nadi sodhana is een yoga-ademoefening die de longen grondig reinigt. Dat geldt ook voor de nadi's. Sommige yogi's noemen deze nadi's zenuwbanen, anderen hebben het over energiekanalen met behulp waarv…
Ademoefeningen – volledige yoga-ademhaling (pranayama)

Ademoefeningen – volledige yoga-ademhaling (pranayama)

De volledige yoga-ademhaling wil zeggen dat men de longcapaciteit ten volle benut. De longen worden dan maximaal geventileerd. Dat komt niet alleen de gezondheid ten goede. De diepe yoga-ademhaling st…
Ademoefeningen – jalandhara bandha (kinslot)

Ademoefeningen – jalandhara bandha (kinslot)

In hatha yoga maakt men gebruik van bandha's of 'klemmen'. Volgens de yogafilosofie zijn ze bedoeld om de pranastromen te reguleren en de levensenergie te concentreren rond het hart en de longen. Jala…
Ademoefeningen – vasthouden van de adem (kumbhaka pranayama)

Ademoefeningen – vasthouden van de adem (kumbhaka pranayama)

In de Indiase yogaleer is kumbhaka – het vasthouden van de adem – zeer belangrijk. Het doel ervan is het beheersen van de levenskracht, die zich uit als vitaliteit in het dagelijks leven. Bovendien we…
Ademoefeningen – ujjayi pranayama (de triomfator)

Ademoefeningen – ujjayi pranayama (de triomfator)

Voordat u aan de klassieke ademoefeningen (pranayama) begint, is het belangrijk dat u de gewone ademhaling verbetert. Ujjayi is een uitstekende voorbereiding, geroemd en gelauwerd in het Indiase yogag…
Pranayama – de losgemaakte ademhaling

Pranayama – de losgemaakte ademhaling

Pranayama betekent beheersing van de ademhaling, maar in specifieke zin het controleren en sturen van prana, de levens- of zenuwenergie. In de yogafilosofie wordt prana onder andere beschouwd als de t…
Gepubliceerd door Orion op 15-12-2014, laatst gewijzigd op 16-04-2023. Het auteursrecht (tenzij anders vermeld) van deze special ligt bij de infoteur. Zonder toestemming van de infoteur is vermenigvuldiging verboden.

Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: GDJ, Pixabay